Korona Virüs
Koronavirüsler (Coronaviridae), insanları ve bazı hayvanları enfekte edebilen RNA virüsü ailesini temsil eder. Koronavirüs adını, insan hücreleri ile etkileşime uygun olan yüzeyindeki çıkıntılı proteinlerin Elektron Mikroskopundaki taç benzeri görüntüsünden alır. Korona Latincede taç anlamına gelir.
Korona Virüs, insanlarda Koronavirüs Hastalığı 2019 (COVID-19) adı verilen, bulaşıcı bir hastalığa sebep olmaktadır. COVID-19'a neden olan virüs de SARS'a (SARS-CoV) neden olan virüs gibi bir korona virüs türüdür.
Aralık 2019 tarihinde Çin'in Hubei bölgesinin başkenti olan Vuhan'da ortaya çıkan virüs salgını hızla yayılarak dünyada milyonlarca insanı etkilemiş ve Mart 2020’de Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilmiştir.
En önemli özelliği hızlı bir şekilde damlacık yoluyla ve virüs bulaşmış yüzeylere temas ortamından insandan insana yayılmasıdır. Hastalığın herhangi bir belirti göstermeden de insandan insana bulaşabileceğine dair bulgular mevcuttur.
COVID-19, başta akciğerler olmak üzere beyin, böbrek, karaciğer gibi birçok organı etkileyebilmektedir. Yetişkinlerde klinik tablo soğuk algınlığından bronşit, pnömoni, ağır akut solunum sıkıntısı sendromu ve ölümle sonuçlanan çoklu-organ yetmezliğine kadar değişebilmektedir.
Aralık 2019 tarihinde Çin'in Hubei bölgesinin başkenti olan Vuhan'da ortaya çıkan virüs salgını hızla yayılarak dünyada milyonlarca insanı etkilemiş ve Mart 2020’de Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilmiştir.
En önemli özelliği hızlı bir şekilde damlacık yoluyla ve virüs bulaşmış yüzeylere temas ortamından insandan insana yayılmasıdır. Hastalığın herhangi bir belirti göstermeden de insandan insana bulaşabileceğine dair bulgular mevcuttur.
COVID-19, başta akciğerler olmak üzere beyin, böbrek, karaciğer gibi birçok organı etkileyebilmektedir. Yetişkinlerde klinik tablo soğuk algınlığından bronşit, pnömoni, ağır akut solunum sıkıntısı sendromu ve ölümle sonuçlanan çoklu-organ yetmezliğine kadar değişebilmektedir.
Koronavirüs hastalığının 2019 (COVID-19) belirtileri ve semptomları, maruziyetten 2-14 gün sonra görülebilir. Bu süreye maruz kaldıktan sonra ve semptomlar görülmeden önceki döneme ise kuluçka dönemi denir. Yaygın belirti ve semptomlar şunları içerebilir:
Ateş, öksürük, yorgunluk, COVID-19'un erken belirtileri arasında tat veya koku kaybı olabilir.
Diğer semptomlar ise:
Nefes darlığı veya nefes almada güçlük, kas ağrıları, titreme, boğaz ağrısı, burun akması, baş ağrısı, göğüs ağrısı, konjunktivit (gözde kızarıklıkla seyreden bir durum), mide bulantısı, kusma, ishal, döküntü.
Bu liste tüm semptomları kapsamamaktadır. Çocukların semptomları yetişkinlere benzer ve genellikle hastalık hafif seyreder.
COVID-19 semptomlarının şiddeti çok hafiften şiddetliye kadar değişebilir. Bazı kişilerde yalnızca birkaç belirti olabilir ve bazı kişilerde hiç belirti olmayabilir. Bazı insanlar, semptomların başlamasından yaklaşık bir hafta sonra, ciddileşen nefes darlığı ve zatürre gibi daha olumsuz semptomlar yaşayabilir.
Ateş, öksürük, yorgunluk, COVID-19'un erken belirtileri arasında tat veya koku kaybı olabilir.
Diğer semptomlar ise:
Nefes darlığı veya nefes almada güçlük, kas ağrıları, titreme, boğaz ağrısı, burun akması, baş ağrısı, göğüs ağrısı, konjunktivit (gözde kızarıklıkla seyreden bir durum), mide bulantısı, kusma, ishal, döküntü.
Bu liste tüm semptomları kapsamamaktadır. Çocukların semptomları yetişkinlere benzer ve genellikle hastalık hafif seyreder.
COVID-19 semptomlarının şiddeti çok hafiften şiddetliye kadar değişebilir. Bazı kişilerde yalnızca birkaç belirti olabilir ve bazı kişilerde hiç belirti olmayabilir. Bazı insanlar, semptomların başlamasından yaklaşık bir hafta sonra, ciddileşen nefes darlığı ve zatürre gibi daha olumsuz semptomlar yaşayabilir.
Yaşlı kişilerde COVID-19 nedeniyle ciddi hastalık riski daha yüksektir ve risk yaşla birlikte artar. Mevcut tıbbi rahatsızlıkları olan kişilerde ciddi hastalık riski daha yüksek olabilir.
• Kalp yetmezliği, koroner arter hastalığı veya kardiyomiyopati gibi ciddi kalp hastalıkları,
• Kanser,
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH),
• Tip II diyabet,
• Obezite veya şiddetli obezite,
• Tütün veya tütün ürünleri kullanımı,
• Kronik böbrek hastalığı,
• Orak hücre hastalığı,
• Katı organ nakillerinden zayıflamış bağışıklık sistemi,
• Gebelik
• Kanser,
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH),
• Tip II diyabet,
• Obezite veya şiddetli obezite,
• Tütün veya tütün ürünleri kullanımı,
• Kronik böbrek hastalığı,
• Orak hücre hastalığı,
• Katı organ nakillerinden zayıflamış bağışıklık sistemi,
• Gebelik
• Astım
• Karaciğer hastalığı
• Aşırı kilolu olma
• Kistik fibroz veya pulmoner fibroz gibi kronik akciğer hastalıkları
• Beyin ve sinir sistemi koşulları
• Kemik iliği nakli, HIV veya bazı ilaçlardan zayıflamış bağışıklık sistemi
• Tip 1 diyabet
• Yüksek tansiyon
Bu liste her şeyi kapsamamaktadır. Altta yatan diğer tıbbi durumlar, COVID-19'dan kaynaklanan ciddi hastalık riskinizi artırabilir.
• Karaciğer hastalığı
• Aşırı kilolu olma
• Kistik fibroz veya pulmoner fibroz gibi kronik akciğer hastalıkları
• Beyin ve sinir sistemi koşulları
• Kemik iliği nakli, HIV veya bazı ilaçlardan zayıflamış bağışıklık sistemi
• Tip 1 diyabet
• Yüksek tansiyon
Bu liste her şeyi kapsamamaktadır. Altta yatan diğer tıbbi durumlar, COVID-19'dan kaynaklanan ciddi hastalık riskinizi artırabilir.
Aşı kullanılması COVID-19'a yakalanmayı önlemede veya COVID-19 virüsü alındığında COVID-19 nedeniyle ciddi şekilde hastalanmayı önleyebilir.
COVID-19'a neden olan virüse maruz kalmaktan kaçınmak, enfeksiyon riskini azaltmak için atılabilecek adımlar için aşağıdaki önlemlerin alınması önerilmektedir:
• Hasta veya semptomları olan kişilerle yakın temastan kaçının (yaklaşık 2 metre bırakın).
• Kendiniz ile başkaları arasındaki mesafeyi koruyun (yaklaşık 2 metre). Bu, özellikle ciddi hastalık riskiniz yüksekse önemlidir. Bazı kişilerin semptomları olmasa veya COVID-19 olduğunu bilmeseler bile COVID-19 olabileceğini ve bunu başkalarına yayabileceğini unutmayın.
• Havalandırması zayıf olan kalabalık ortamlardan ve kapalı yerlerden kaçının.
• Ellerinizi sık sık en az 20 saniye sabun ve suyla yıkayın veya en az % 60 alkol içeren alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanın.
• Başkalarıyla yakın temastan kaçınmanın zor olduğu market gibi halka açık yerlerde yüzünüzü maske ile kapatın. Varsa cerrahi maskeler kullanılabilir. N95 solunum maskeleri sağlık hizmeti sunanlar için ayrılmalıdır.
• Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu dirseğinizle veya bir mendille kapatın. Kullanılmış mendili atın. Ellerinizi hemen yıkayın.
• Gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının.
• Hastaysanız bulaşıkları, bardakları, havluları, yatak takımlarını ve diğer ev eşyalarını paylaşmaktan kaçının.
• Kapı kolları, ışık anahtarları, elektronik cihazlar ve tezgahlar gibi yüksek temaslı yüzeyleri günlük olarak temizleyin ve dezenfekte edin.
• Tıbbi bakım almayacaksanız, hastaysanız işten, okuldan ve halka açık alanlardan evde kalın. Hastaysanız toplu taşıma, taksi ve araç paylaşımından kaçının.
• Kronik bir tıbbi durumunuz varsa ve ciddi hastalık riskiniz daha yüksekse, kendinizi korumanın diğer yolları hakkında doktorunuza danışın.
COVID-19'a neden olan virüse maruz kalmaktan kaçınmak, enfeksiyon riskini azaltmak için atılabilecek adımlar için aşağıdaki önlemlerin alınması önerilmektedir:
• Hasta veya semptomları olan kişilerle yakın temastan kaçının (yaklaşık 2 metre bırakın).
• Kendiniz ile başkaları arasındaki mesafeyi koruyun (yaklaşık 2 metre). Bu, özellikle ciddi hastalık riskiniz yüksekse önemlidir. Bazı kişilerin semptomları olmasa veya COVID-19 olduğunu bilmeseler bile COVID-19 olabileceğini ve bunu başkalarına yayabileceğini unutmayın.
• Havalandırması zayıf olan kalabalık ortamlardan ve kapalı yerlerden kaçının.
• Ellerinizi sık sık en az 20 saniye sabun ve suyla yıkayın veya en az % 60 alkol içeren alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanın.
• Başkalarıyla yakın temastan kaçınmanın zor olduğu market gibi halka açık yerlerde yüzünüzü maske ile kapatın. Varsa cerrahi maskeler kullanılabilir. N95 solunum maskeleri sağlık hizmeti sunanlar için ayrılmalıdır.
• Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu dirseğinizle veya bir mendille kapatın. Kullanılmış mendili atın. Ellerinizi hemen yıkayın.
• Gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının.
• Hastaysanız bulaşıkları, bardakları, havluları, yatak takımlarını ve diğer ev eşyalarını paylaşmaktan kaçının.
• Kapı kolları, ışık anahtarları, elektronik cihazlar ve tezgahlar gibi yüksek temaslı yüzeyleri günlük olarak temizleyin ve dezenfekte edin.
• Tıbbi bakım almayacaksanız, hastaysanız işten, okuldan ve halka açık alanlardan evde kalın. Hastaysanız toplu taşıma, taksi ve araç paylaşımından kaçının.
• Kronik bir tıbbi durumunuz varsa ve ciddi hastalık riskiniz daha yüksekse, kendinizi korumanın diğer yolları hakkında doktorunuza danışın.
COVID-19’u önlemek için üretilen aşılar, salgını sona erdirmek için belki de en iyi umuttur.
Genel olarak aşılar, vücudun savunma mekanizmasını aktif hale getirmeyi amaçlar. Enjekte edilen aşıdaki zayıflatılmış mikroplar vücudumuz tarafından tanınır ve üretilen antikorlar ile kolaylıkla yok edilir. Sonrasında ise bu antikorlar vücudumuzda bir süre nöbette kalmaya devam eder. Bu sayede, tanınmış olan mikroplara karşı bir bağışıklık oluşması sağlanır. Kısaca; bu aşıların tümü vücudun bağışıklık sistemine COVID-19’a neden olan virüsü güvenli bir şekilde tanıtmayı ve yok etmeyi öğretecek şekilde tasarlanmıştır.
İncele
Genel olarak aşılar, vücudun savunma mekanizmasını aktif hale getirmeyi amaçlar. Enjekte edilen aşıdaki zayıflatılmış mikroplar vücudumuz tarafından tanınır ve üretilen antikorlar ile kolaylıkla yok edilir. Sonrasında ise bu antikorlar vücudumuzda bir süre nöbette kalmaya devam eder. Bu sayede, tanınmış olan mikroplara karşı bir bağışıklık oluşması sağlanır. Kısaca; bu aşıların tümü vücudun bağışıklık sistemine COVID-19’a neden olan virüsü güvenli bir şekilde tanıtmayı ve yok etmeyi öğretecek şekilde tasarlanmıştır.
İncele
COVID-19'a yakalanma, COVID-19 nedeniyle ciddi şekilde hastalanma veya ölümün önlenmesi.
COVID-19 virüsünün başkalarına yayılmasının önlenmesi.
Toplumda COVID-19'a yakalanmaya karşı korunan kişi sayısının artması, hastalığın yayılmasının zorlaştırılması ve sürü bağışıklığına katkıda bulunulması.
Korona virüsün mutasyona uğrayarak aşılara karşı daha dirençli hale gelmesine ortam hazırlayan virüs yayılması ve çoğalmasının önlenmesi.
COVID-19 virüsünün başkalarına yayılmasının önlenmesi.
Toplumda COVID-19'a yakalanmaya karşı korunan kişi sayısının artması, hastalığın yayılmasının zorlaştırılması ve sürü bağışıklığına katkıda bulunulması.
Korona virüsün mutasyona uğrayarak aşılara karşı daha dirençli hale gelmesine ortam hazırlayan virüs yayılması ve çoğalmasının önlenmesi.
Kaynak: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/coronavirus/symptoms-causes/syc-20479963